काठमाडौंं। भान्जा बाबु, हेर्दा हेर्दै नबौ बसन्तको लक्का ठिटो भैगएछ । चकचक गर्दै, यो मामाको कहिलेकाहिको पिटाई र माया खाँदै ९ बर्ष टेकियो । अँ, उसलाई बिशेष दिनहरु आँउदा के.एफ.सी. को लोभ लागिरहन्छ । तर यसपाली अली फरक भो । आमा चाँही बिरामी, आफ्नै परिक्षा र अंग्रेजी नयाँँ बर्ष । जन्मेको दिनमै, उसका दिन अत्यन्तै ब्यस्त । केही दिन अघी देखी उसको जन्मदिनको बिशेष अबसर पारी केही भिन्न तरिकाले जन्मदिन मनाउन योजना बनाईरहेकी आमा, क्याम्पस सँगै पढ्ने कोमल अधिकारीसँगको छलफल गर्दा गर्दै बेस्सरी ज्वरोले थलीँदा योजना बिफल । साथी कोमल कै सहयोगमा एक अनाथाश्रम जाने निर्णय भयो । 

गोठाटार स्थित एक अनाथलय “सृजनशील बाल सेवा परिवार (Family for Creative Children Walfare)” जहाँ १८ जना अनाथ तथा असहाय बालबालिकाहरु रहेछन् । हाम्रो स्वागतमा सो आश्रमका सन्चालिका उमादेवी बस्नेत गेट नजिकै उभिईन् । साना तीन जना तोते बोली बोलीरहेका नानीहरु “नमस्ते” गर्दै हाम्रा निमित्त बस्नको लागि कुर्सी पुछ्दै थिए । ती कलीला दिमागहरु अनि पाका ब्यहारहरुले मन हल्चल हुँदै थियो । पुल्पुलिएर आमाको काखमा लुट्पुटिएर बिताउनुपर्ने समयमा त्यो न्यानो काखको अनुभब छैन । काम बिगारेर चक्चक गर्ने बेला तेसो नगर् भनेर गाली गर्ने आमा हुन्नन् । अनि रुँदा अंगालोभरी बाँधेर माया अंगालोको साथ छैन । तिनिहरुका गल्ती, यो बेवास्तित धर्ती टेक्नु नै थिए शायद । बेल्जिएमकी एक नागरिक केही दिन अघी आश्रममा बस्दै गरेको पायौँ ।

आश्रम सन्चालिका अह्राउँदै थिईन्, “लौ अंकल आन्टिहरुलाई English मा आफ्नो नाम भन त ।” हाम्रो सामू आई, “Namaste ! My name is Sunisma Tamang. I read in class LKG. My school’s name is Good Day School…” यस्तै बोलीरहँदा उनका बोलीहरु थोरै काँपीरहेका थिए । शायद मिलेन भनेर भन्ठानेर हो या केही नर्भस या अन्य कारण । मैले हाँसेर सुनेर हेरिरहेँ ।

म क्यामेरामा ती सबै द्रिश्यहरु कैद गर्न आतुर थिएँ । जब लेन्स तेर्सिन्छ, उनका पोज अनि हाउभाउ भिन्दै । तर शान्त र अनुशासित बिल्कुल । हाम्रा मनोरन्जनमा कुटुमा कुटु सुपारी दानामा अभिनय सहित उनले गरेको न्रित्य, कुनै प्रोफेशनल डान्सरले गरेको भन्दा कम् हेर्नलायकका थिएनन् । अरु त अरु, बेल्जिएमकी ती गोरीलाई पनि कसरी हो कसरी सम्झाएर, खेलको नियम बुझाएर खेल खेलाउन रिझाईसक्या थिए । हो, अली बिशेष नै थियो उनका अबोध कृयाकलापहरु ।

अली टाढा र सुबिधाको हिसाबमा अपायक ठाउँ भएकै कारण त्यत्ती धेरै सहयोग नआउने सन्चालिका बस्नेत सुनाउँदै थिईन् । र अचानक गुरुङहरुको लोसारको दिन, अर्थात पुष पन्ध्र, फूटबलर अनिल गुरुङको फोन आउँदा उनी खुशीले हर्शित भएको प्रशंग सुनाईन् । रासनका सामाग्रीहरु, केही लत्ताकपडाहरु सहित त्यसरी कोही आउँदा भगवानले पठाईदिएजस्तो हुन्छ भनी सुनाउदै गर्दा बस्नेतको एक जवाफले मेरो हृदय निचोरिँदै थियो । भन्दै थिईन्, “कुनै बेला खानको लागि केही नहुँदा मेरो आँशु झरीरहदाँ छोराछोरीहरु मेरा आँशु देखेरै होला शायद, भोक लाग्यो भनेर भन्दैनन् ।” ती अठार जना छोराछोरीको बिगत ११ बर्षसम्म आमा भएर आएकी उनी कहिलेकाही यस्तै कुराहरुमा हृदयभरीका भारी बिसाईरहेका हुन्थे ।

मान्छेले देख्दा डोनेशन आउँछ, खान्छ बस्छ जस्तो आनन्द देख्छन् । तर ती सबैलाई खुवाउने । बिरामी कोही न कोही परीरहन्छ, उपचार गर्ने ।अरुका झै छोराछोरी जस्तै पढाउन लाउने । उनका LKG देखी ११ कक्षा पढ्ने छोराछोरी भईसकेका छन् । ११ मा पढ्ने छोरीले खाना-खाजा पकाउन सहयोग गर्छिन् । साना छोराछोरीहरु सबेरै उठेर बढार्ने, सरसफाई गर्ने गर्छन् । ज्ञानी छन् । माग्दैनन् ।

शायद दु:ख बुझ्नेहरु यस्तै हुन्छन् ।

उनी सुनाउँदै थिईन्, “रासन पानी कसैले हप्तौ या महिनौ दिनको लागि ल्याउँदा त्यो भन्दा ढुक्क सुख अरु केही हुन्न ।” बाबुको साथीहरु भए, हाम्रो बारेमा पनि सुनाईदिनु है ।

घडीको घण्टा सुईले ३ हानीसकेको थियो । पेट अशान्त थोरै । चिया पकाएर ल्याउँदै थिए । भान्जा बाबु, “मामू बिस्कुट चाहियो ।” उसकै उमेरकाहरु, जो बिहान शायद संगै खाएका थिए, हरु शान्त बसेका थिए । अनि मैले हर चिजहरुमा तुलनाको नजर डुलाउन थाले । ओ हो, कत्ती धेरै फरक । उमेर तेही, चाहना र इछ्चाहरु उस्तै । परिस्थितीहरु फरकले कत्ती धेरै चिजहरुमा फरक । भान्जा बाबुले आफ्नो जन्मोत्सबको अबसरमा टोपी, मोजाहरु बाड्दै थिए । सबैका मुहारमा खुशीको बेग्लै चमक । अनि समोसा र निम्कि सहितको एक एक प्याकेट । ती चिजहरु तेत्ती मिठो मानेर खाएको शायदै पहिलोपटक देखेको होला । शायद । शायद अर्को पाली आउने भो भने, अघाउन्जेलसम्म माछामासु खुवाउने खाने इच्छाले मन भोकै फर्केँ ।

प्रस्तुति :मणिकलाल घिसिङ तामाङ